Zdrowie psychiczne

 Zdrowie Psychiczne –pojęcie zdrowia psychicznego

Termin Zdrowie psychiczne posiada wiele określeń. Najogólniej można powiedzieć , iż jest to dobry stan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka. Bywa także określane jako harmonia w obrębie struktury osobowości, harmonia ze środowiskiem społecznym, dobre samopoczucie, zdolność do pracy, miłości i działalności twórczej. Nie jest oczywiście tak, że człowiek zdrowy psychicznie nie doświadcza żadnych trudności, dolegliwości psychicznych. Czasami nasze samopoczucie, ale często też myślenie, zdecydowanie odbiega od równowagi, do której jesteśmy przyzwyczajeni. Nie jest to niczym niezwykłym. Osoba zdrowa psychicznie potrafi jednak zmagać się z przeciwnościami losu. U wielu z nas istnieje niestety ryzyko pojawienia się utraty równowagi wewnętrznej, a nawet wystąpienia zaburzeń psychicznych. W takiej sytuacji najważniejsze jest jak najwcześniejsze wychwycenie symptomów pogarszania się zdrowia psychicznego oraz zgłoszenie się do profesjonalisty – psychologa, psychoterapeuty, psychiatry. Ważne jest więc, żeby jak najwięcej wiedzieć na temat zaburzeń psychicznych, ich objawów, aby móc szybko i skutecznie zareagować, gdy my sami lub nasi bliscy doświadczymy pogorszenia zdrowia psychicznego.

Dane statystyczne mówią, że  prawie 25% ludzi miało zaburzenia psychiczne, 15% zaburzenia lękowe o różnym nasileniu, 10 % depresję. Zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie somatyczne. Nie można mówić o zdrowiu, nie biorąc pod uwagę zdrowia psychicznego. Człowiek jest zintegrowaną całością, która może prawidłowo funkcjonować jedynie wtedy, gdy wszystkie jej poszczególne części są zdrowe. Kiedy choruje jeden z narządów naszego ciała, wpływa to ujemnie na cały organizm. Podobnie ma się rzecz z psychiką. Często ludzie o dobrym zdrowiu fizycznym, prowadzący zdrowy styl życia, właściwie się odżywiający – i tak chorują. Może mieć to podłoże psychiczne.

Niełatwo jest podać prostą, uogólnioną definicję choroby psychicznej. Po pierwsze współczesna psychiatria wymienia wiele ich typów, różniących się między sobą rodzajem objawów, ich nasileniem i długością trwania, a także odmiennym wpływem na codzienne funkcjonowanie. Po drugie brak jest wyraźnych, ostrych granic pomiędzy zachowaniami i odczuciami prawidłowymi i patologicznymi. Zatem nie każde zachowanie odmienne od oczekiwanego musi być przejawem zaburzenia psychicznego. “Prawdziwa” choroba psychiczna, często określana jako psychoza, powoduje znaczącą dezorganizację zachowania i ogólnej sprawności umysłowej, charakteryzuje się znacznym upośledzeniem oceny rzeczywistości, zwykle w jej przebiegu występują urojenia, omamy, dezorganizacja mowy, zaburzenia zachowania. Osoby, które przeżyły psychozę, opisują ją jako chaotyczny, czasem pełen zagrożenia stan psychiczny, który nie mieści się w dotychczasowym porządku myślenia. Do tak rozumianych chorób należą m.in. schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne, psychoza maniakalno-depresyjna, czy zaburzenia psychiczne wynikające z organicznego uszkodzenia mózgu.Są też inne zaburzenia psychiczne, które nie zmieniają funkcjonowania w tak dużym stopniu jak to ma miejsce w psychozach, nie wywołują utraty poczucia realności, ale dają znaczne subiektywne poczucie cierpienia i bycia chorym. Należą do nich niektóre postacie depresji (na przykład reaktywne – stanowiące odpowiedź na trudności życiowe), czy zaburzenia lękowe (dawniej zwane nerwicami). Jeszcze inną kategorię stanowią zaburzenia osobowości, które manifestują się głównie utrwalonymi, niedostosowanymi do norm i oczekiwań społecznych postawami i zachowaniami i są źródłem konfliktów i napięć w miejscu pracy, czy w domu (sam doznający tych zaburzeń może ich nie dostrzegać, a cierpi otoczenie).

Najczęstsze rodzaje chorób psychicznych

• Zaburzenia nastroju

Najczęściej rozpoznawanym problemem emocjonalnym jest depresja. Charakterystyczne objawy zespołu depresyjnego  przygnębienie, spowolnienie myślenia, zmniejszona zdolność odczuwania przyjemności, obniżona aktywność fizyczna, poczucie winy, braku nadziei oraz zakłócenia snu i apetytu. Objawy depresyjne mogą występować w różnych zaburzeniach psychicznych, somatycznych lub stanowią specyficzne zaburzenie  psychiczne. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, znane też jako zespół (psychoza) maniakalno-depresyjny, to choroba powodująca niezwykłe zmiany w nastroju, energii i zdolności funkcjonowania. Osoby cierpiące na zaburzenia afektywne dwubiegunowe przechodzą przez nawracające epizody zarówno depresyjne, jak i maniakalne. Mania jest to zespół objawów, do których należą: nadmiernie podwyższony lub drażliwy nastrój, zawyżona samoocena lub postawa wielkościowa, nadmierna aktywność, przyspieszenie myśli, skrócenie snu. Po podjęciu leczenia większość ludzi cierpiących na depresję i zaburzenia afektywne dwubiegunowe może powrócić do zdrowia i produktywnego życia, jakie prowadzili przed zachorowaniem.

• Zaburzenia lękowe

Lęk to obawa, napięcie lub niepokój w związku z oczekiwaniem zagrożenia / niebezpieczeństwa pochodzącego w znacznej mierze z nieznanego źródła. Przy czym, w przeciwieństwie do strachu, lęk jest stanem irracjonalnym, nie  posiadający uzasadnienia w rzeczywistości, ma przede wszystkim wewnątrzpsychiczną przyczynę. Jest uważany za objaw patologiczny, gdy występuje długotrwale oraz zaburza codzienne funkcjonowanie, osiąganie wyznaczonych celów, dobrostan emocjonalny. Do przykładów zaburzeń lękowych należą: zespół lęku napadowego, zaburzenia lękowe uogólnione, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zespół stresu pourazowego. Osobom cierpiącym na zaburzenia lękowe zalecana jest psycho- oraz farmakoterapia.

• Schizofrenia

Schizofrenia jest chorobą psychiczną charakteryzującą się głębokim zakłóceniem myślenia, postrzegania i uczuć, która dotyka około 1 procenta ludności.  To zaburzenie psychiczne może objawiać się na różne sposoby. Większość trudności, które wiążą się ze schizofrenią, wynika z odmiennego lub nielogicznego sposobu myślenia (np. silna wiara w mylne przekonania - urojenia) lub postrzegania (np. słyszenie głosów, które w rzeczywistości nie istnieją - halucynacje). Ponieważ sposób myślenia osoby cierpiącej na schizofrenię jest czasami znacznie wypaczony, może ona zachowywać się w bardzo zaburzony sposób, który innym może wydawać się osobliwy lub dziwny. Ponadto sposób mówienia u takiej osoby może być irracjonalny lub chaotyczny. U chorych na schizofrenię obserwuje się często apatię, pogorszenie kontaktów z otoczeniem, niedbałość o higienę osobistą, zaniedbanie obowiązków szkolnych i zawodowych.  W schizofrenii stosuje się farmakoterapię oraz rehabilitację psychospołeczną. Długofalowe badania pokazują, że jedna trzecia osób, które przebyły epizod schizofrenii, wyzdrowiała  i nigdy już nie zachorowała, jedna trzecia musiała się liczyć z możliwością nawrotów choroby, a jedna trzecia chorowała przewlekle i wymagała niemal stałego leczenia i wsparcia. Jednak przy odpowiednio dobranej farmakoterapii I oddziaływaniom psychospołecznym, większość chorych nie musiała rezygnować z samodzielnego życia. Dzięki coraz nowszym lekom uzyskuje się coraz lepszy przebieg schizofrenii.

Jakie są przyczyny zaburzeń psychicznych.

Rozwój metod badawczych genetyki spowodował w ostatnich dziesięcioleciach spowodował duży postęp wiedzy na temat genetycznego uwarunkowania zaburzeń. Określenie roli, jaką dziedziczenie odgrywa w indywidualnym przypadku pozostaje nadal niejasne. Nie wykryto też żadnego pojedynczego miejsca genowego, które można by uczynić odpowiedzialnym za powstawanie zaburzeń psychicznych. Oprócz badań o kierunku medyczno-przyrodniczym powstało też podejście psychologiczne, według którego przyczyną zaburzeń psychicznych mogą być różnorodne wpływy środowiska – od wczesnodziecięcych doświadczeń aż do nieprawidłowego rozwiązywania problemów zaistniałych w okresie dojrzewania i dorosłości. Uznaje się obecnie, że istotną rolę w wystąpieniu choroby psychicznej odgrywają dwa ważne czynniki. Z jednej strony to biologicznie uwarunkowana predyspozycja do zachorowania zwana wrażliwością lub podatnością na zranienie, a z drugiej obciążenia natury psychologiczno-społecznej.  Do potencjalnych biologicznych przyczyn wspomnianej wrażliwości można zaliczyć: obciążenie genetyczne, nieprawidłowości w procesie rozwoju mózgu w okresie płodowym, urazy okołoporodowe, schorzenia mózgu w okresie dorastania i dorosłości, różnego rodzaju uszkodzenia spowodowane przez toksyczne działanie narkotyków, alkoholu, nadużywanie leków, pewne choroby somatyczne – endokrynologiczne, guzy mózgu. Osoby ze specyficznym rodzajem uwrażliwienia mogą reagować na wymagania dnia codziennego w sposób odmienny niż ludzie bez takiej wrażliwości. Istnienie samej biologicznej wrażliwości nie jest jednak wystarczającym czynnikiem do wystąpienia choroby psychicznej. W przeważającej liczbie przypadków występują zarówno psychiczne, jak i społeczne obciążenia. Wśród obciążeń psychospołecznych wyróżniamy takie, które oddziałują w sposób długotrwały: pewne systemy wychowawcze stwarzające niekorzystne warunki do samodzielnego podejmowania trudnych i kompetentnych decyzji, narażanie dziecka na skrajnie trudne sytuacje fizyczne i psychologiczne, brak we wczesnym dzieciństwie osoby zapewniającej bezpieczeństwo i miłość. Innego rodzaju obciążenia pojawiają się nagle, w sposób zaskakujący – śmierć, rozstanie z bliską osobą, utrata pracy, ciężki wypadek. Są też wydarzenia życiowe o pozytywnym znaczeniu, które mogą przyczynić się do wystąpienia zaburzeń psychicznych: ślub, narodziny dziecka, przeprowadzka, rozpoczęcie studiów, awans. Obok wymienionych obciążających wydarzeń, duże znaczenie mogą mieć konflikty w miejscu pracy, zbyt wąski krąg przyjaciół, zbyt krytyczna atmosfera w rodzinie. Do wybuchu choroby psychicznej może dojść, gdy opisane uwrażliwienia i obciążenia występują jednocześnie, czyli gdy obciążające okoliczności środowiskowe trafiają na niedostatecznie “uzbrojonego” człowieka.

 Kim tak naprawdę jest osoba chora psychicznie, kto zapada na choroby psychiczne.

Choroby psychiczne dotykają zarówno mężczyzn, jak i kobiety; ludzi inteligentnych, wykształconych, ale również niepełnosprawnych intelektualnie; samotnych , jak i żyjących w związkach: biednych, ale też cieszących się dobrym poziomem materialnym. Każdy z nas — niezależnie od wieku, statusu ekonomicznego lub rasy — może zachorować na chorobę psychiczną. Przewlekłe choroby psychiczne, takie jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa najczęściej rozpoczynają się we wczesnej dorosłości. Niektóre osoby zapadające na te choroby, wcześniej (czasem już od dziecka) różniły się nieco od rówieśników (były na przykład mało towarzyskie, na uboczu, zamknięte w sobie). U większości natomiast nie obserwowano przed zachorowaniem nic niepokojącego, choroba jest wielkim zaskoczeniem.

U mężczyzn choroba pojawia się zwykle w młodszym wieku niż u kobiet. Nieprawdą jest, że osoba chora psychicznie jest zawsze groźna dla otoczenia. Zachowania agresywne nie są zjawiskiem częstym, choć niekiedy może do nich dojść, szczególnie gdy osoba jest prowokowana przez innych. Bardziej realne zagrożenie osoba chora stwarza dla samej siebie, poprzez tendencje samobójcze czy brak dbałości o swoje podstawowe potrzeby. Chorzy psychicznie są samotni, odizolowani od świata podwójnie - samą chorobą oraz naszą obojętnością, a niekiedy wręcz wrogością. Są to często ludzie bardzo wrażliwi, podobnie jak inni tęsknią za przyjaźnią i miłością.

Gdzie mieszkańcy Gminy Malanów mogą szukać pomocy – informator o placówkach działających w obszarze zdrowia psychicznego.

AC